ZOBACZ LOKALIZACJĘ PRZESTRZENI SAKRALNEJ W ŻUŁAWKACH
Tytuł projektu: Ewangelicy i mennonici w Żuławkach – inwentaryzacja przestrzeni sakralnej oraz edukacja kulturowa
Termin realizacji projektu: 01.08.2021 – 31.10.2021
Koszt całkowity projektu: 73 500,00 PLN
Kwota dofinansowania: 73 500,00 PLN
„Dofinansowano ze środków budżetu państwa w ramach programu Narodowego Instytutu Dziedzictwa – Wspólnie dla dziedzictwa”
Umowa o dofinansowanie nr NID/WDD/130/21 z dnia 16.08.2021 r.
Cele projektu:
Projekt realizuje główny cel Programu, którym jest tworzenie warunków do zrównoważonej ochrony dziedzictwa kulturowego i wykorzystania jego wartości dla rozwoju społecznego obecnych i przyszłych pokoleń.
Szczegółowe cele projektu wyznaczono na podstawie wieloletnich działań na przestrzeni pozostałości kompleksu sakralnego.
Należą do nich:
- inwentaryzacja przestrzenna wszystkich naziemnych obiektów (w formie dokumentacji geodezyjnej w plikach .dwg i .shp,
- szczegółowa inwentaryzacja i dokumentacja fotograficzna (wykonana również przy użyciu metody RTI) oraz metryczna nagrobków i fragmentów płyt nagrobnych zdeponowanych w kapliczce,
- wstępna prospekcja nieinwazyjna kamerą inspekcyjną krypty znajdującej się pod kaplicą – w celu stworzenia schematu tej przestrzeni i możliwych do zidentyfikowania obiektów wewnątrz,
- wstępna – jeśli możliwa identyfikacja płyt nagrobnych (liczbę fragmentów płyt szacuje się na ponad 30).
Ponadto w celach promocyjnych i edukacyjnych opracowane zostaną dwa modele 3d (rzeźbionego nagrobka i krypty (zewnętrznej). W celach promocyjnych i edukacyjnych zaplanowano również stworzenie 2,5 – 3 minutowego filmu, który będzie promował miejsce i informował o historii kompleksu sakralnego. W kapliczce do czasu sformułowania przez gminę dalszych planów względem tej przestrzeni zostanie skonstruowane niewielkie lapidarium z opisem płyt nagrobnych na przenośnej tablicy.
Opis projektu:
Działania projektowe prowadzone będą na obszarze przestrzeni sakralnej związanej z działalnością gminy ewangelickiej i mennonitów w Żuławkach i okolicy, który objęty jest ochroną prawną w formie wpisu do Rejestru Zabytków Województwa Pomorskiego (nr 1450, Żuławki działka nr 111, Gmina Stegna, powiat nowodworski, woj. pomorskie). Wpisem objęte są obiekty – kapliczka i niezdefiniowany przestrzennie i materialnie cmentarz ewangelicki (obszar nie został do tej pory określony przestrzennie zakładana szacunkowa wielkość całego kompleksu sakralnego to ponad 1200 m2).
Do działań terenowych i opracowania dokumentacji zostaną zaangażowani pracownicy Uniwersytetu Gdańskiego, Politechniki Gdańskiej i Uniwersytetu Warszawskiego. Do wszystkich działań przystąpią również wolontariusze. Projekt ukierunkowany jest na zaangażowanie dwóch podstawowych grup odbiorców mających wpływ na kreowanie lokalnej przestrzeni – ludzi młodych (w wieku szkolnym oraz studentów z okolic) i lokalnej społeczności (bez ograniczeń wiekowych). Ponadto istotnym elementem projektu jest zainteresowanie gminy dalszymi działaniami mającymi na celu właściwe postępowanie i ochronę tej wyjątkowej przestrzeni.
Wskazane działania mają doprowadzić do: uporządkowania i zdefiniowania zakresu przestrzeni sakralnej w Żuławkach wraz ze stworzeniem wykazu poszczególnych obiektów naziemnych wchodzących w skład kompleksu, stworzenia wykazu fragmentów zabytkowych płyt nagrobnych (wraz z próbą ich identyfikacji, ponieważ pochodzenie tych obiektów nie jest znane), zaangażowania lokalnej społeczności w te działania i poprzez promocję i edukację podjęcia próby wskazania dalszych możliwych działań gminy w celu wykorzystania potencjału dziedzictwa kulturowego. W szerszym kontekście uzyskane wyniki mogą być dalej rozwijane zarówno w zakresie naukowym jak i promocyjnym.
cmentarz przed podjęciem prac, sierpień 2021 r.
CMENTARZ W ŻUŁAWKACH
Cmentarz ewangelicki w Żuławkach powstał w pierwszej połowie XVIII wieku i funkcjonował do 1945 roku. Ostatnich zmarłych pochowano po wojnie. Od początku powstania, w sytuacjach zagrożenia naturalnymi katastrofami np. powodziami, cmentarz wyłączano z użycia. Wówczas zmarłych chowano na cmentarzu ewangelickim w pobliskiej Drewnicy. Taką wyjątkową sytuacją, która spowodowała czasowe wyłączenia cmentarza w Żuławkach była m.in. powódź z 1741 roku. Analizując historie cmentarza niewiele można znaleźć informacji nt. przebiegu samych uroczystości pogrzebowych. Wyjątek stanowi opis ceremonii pogrzebowej przysięgłego wałowego Petera Janzena, który zmarł w 1826 roku. Źródło podaje, że wówczas kościół był zapełniony przez uczestników a same uroczystości trwały do późnych godzin wieczornych, kiedy to zmarłego grzebano w świetle latarni. Do chwili obecnej na cmentarzu zachowały się tylko dwa nagrobki możliwe do identyfikacji.