Tytuł projektu: Usuwanie rdestowców z terenu zielonego kampusu UG, jako przykład zapobieżenia rozprzestrzenienia się gatunków inwazyjnych
Termin realizacji projektu: 07-04-2015 – 31-12-2016
Koszt całkowity projektu: 75 600,00 PLN
Koszty kwalifikowane projektu: 75 600,00 PLN
Kwota dofinansowania ze środków WFOŚiGW w Gdańsku: 60 000,00 PLN
Wkład własny: 15 600,00 PLN
Cel/(e) projektu
Nadrzędnym celem projektu jest zabezpieczenie okolicznych terenów (m.in. Trójmiejskiego Parku Krajobrazowego) przed inwazją obcych geograficznie gatunków roślin oraz ochrona bioróżnorodności flory w obszarze Kampusu Uniwersytetu Gdańskiego i jego bezpośrednim sąsiedztwie.
Cele szczegółowe to:
- Trwałe usunięcie populacji dwóch inwazyjnych gatunków rdestowca z rodzaju Reynoutria (R. japonica – rdestowiec ostrokończysty oraz R. sachalinensis – rdestowiec sachaliński) z terenu Kampusu UG.
- Edukacja pracowników i studentów UG oraz społeczności lokalnej w zakresie zagrożeń, jakie wiążą się z uprawą i wprowadzaniem do środowiska naturalnego roślin inwazyjnych.
Opis projektu
Niniejszy projekt ma na celu eliminację oraz przeciwdziałanie rozprzestrzenianiu się gatunków inwazyjnych w skali lokalnej. Dotyczy on populacji dwóch gatunków z rodzaju Reynoutria – R. japonica (rdestowiec ostrokończysty) oraz R. sachalinensis (rdestowiec sachaliński), występujących na terenie Kampusu Uniwersytetu Gdańskiego w Gdańsku-Oliwie.
Wspomniane gatunki rdestowców mają we florze Polski status taksonów obcego pochodzenia (kenofitów), zadomowionych i jednocześnie należą do taksonów o najwyższym stopniu inwazyjności, tj. inwazyjnych w skali kraju (Tokarska-Guzik i in. 2012). Ponadto zostały one zaliczone w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z 2011 r. do grupy 16 inwazyjnych gatunków roślin naczyniowych, które w przypadku uwolnienia do środowiska przyrodniczego mogą zagrozić gatunkom rodzimym lub siedliskom przyrodniczym.
Zarówno Reynoutria japonica jak i R. sachalinensis to gatunki pochodzące z Azji, które zostały sprowadzone do Europy (m.in. do Polski) w XIX w. jako rośliny ozdobne. Uprawiane do dziś szybko dziczeją i rozprzestrzeniają się. Rdestowce to byliny kłączowe osiągające wysokość nawet 3-4 m. Jednocześnie wytwarzają rozbudowany system podziemnych kłączy, które mogą wrastać do 2-3 m w głąb oraz rozrastać się do kilku metrów w poziomie. W naszych warunkach rośliny te kwitną, ale przede wszystkim pomnażają się w sposób wegetatywny. Co istotne, inwazyjne rdestowce cechuje bardzo duża zdolność do regeneracji nawet z niewielkich fragmentów kłącza lub pędu, co bardzo utrudnia ich eliminację. Rośliny te posiadają ponadto zdolność do bardzo szybkiego wzrostu, wczesnym latem potrafią przyrastać od kilku do kilkunastu cm na dzień (Sukopp, Starfinger 1995, za Sołtysiak, Brej 2012) i szybko się rozprzestrzeniają. W zwartych płatach eliminują większość gatunków roślin, co stwarza istotne zagrożenie dla rodzimej szaty roślinnej. Rozrastające się pędy i kłącza mogą powodować też mechaniczne uszkodzenia budynków, dróg itp. (Child et al. 1992; de Walet al. 1994; Seiger 1997; Child, Wade 2000).
Podstawową częścią projektu będzie usunięcie wszystkich istniejących pędów nadziemnych i podziemnych. Wybrano metodę mieszaną, łączącą dwa sposoby mechanicznego usuwania roślin: wycięcie pędów nadziemnych oraz usunięcie warstwy gleby (do głębokości 2-3 m) wraz z podziemnymi kłączami. Związane jest to ze zdolnością roślin z rodzaju Reynoutria do wytwarzania pędów podziemnych do 3 m w głąb. Jednocześnie z uwagi na tendencje tych gatunków do rozwoju kłączy do 7 m w poziomie, obszar objęty pracami będzie nieco większy niż powierzchnia zajmowana obecnie przez populację. W początkowym etapie prac wykorzystana zostanie koparka, natomiast w późniejszym okresie prace pielęgnacyjne wykonywane będą ręcznie. Cała biomasa oraz warstwa ziemi, usunięte z powierzchni objętych pracami, zostaną przewiezione do zakładu utylizacji odpadów, natomiast ziemia po przekopaniu będzie w całości składowana w miejscu jej pierwotnego występowania.
Prace rozpoczną się wiosną 2015 r. W związku z dużą trwałością i odpornością rdestowców na wszelkie działania eliminujące, w trakcie sezonu wegetacyjnego w 2015 r. oraz w kolejnym roku 2016, powierzchnie będą monitorowane, a pojawiające się pędy będą systematycznie usuwane. Przy pracach w terenie obecny będzie koordynator merytoryczny, monitorujący realizację prac na bieżąco.
Wymiernym efektem niniejszego projektu będzie wyeliminowanie populacji dwóch gatunków o wysokim stopniu inwazyjności z terenu Kampusu Uniwersytetu Gdańskiego i jego obrzeży.